ذهن آگاهی یعنی اینکه تمام توجه خود را به لحظه معطوف کنیم، ذهن خود را از همه چیز پاک کرده و فقط روی زمان حال تمرکز داشته باشیم. معنی دیگر ذهن آگاهی، همان حضور ذهن است.
وقتی فرد در حالت ذهن آگاهی قرار دارد، می‌تواند تمام افکار و احساسات را به‌سادگی درک کند. تحقیقات نشان داده‌اند که با تمرین ذهن آگاهی، از افسردگی و استرس، پیشگیری می‌شود. همچنینی در درمان اختلال بیش فعالی که یک اختلال و نقص در توجه و تمرکز است، بسیار کمک کننده می‌باشد. از طرف دیگر، حضور ذهن منجر به بهبود سیستم ایمنی و طول عمر می‌شود.
اگرچه ذهن آگاهی مزایایی دارد، اما انتقاداتی بر آن وارد است. برخی معتقدند حضور ذهن منجر می‌شود که انسان از انسانیت خویش فاصله بگیرد، علاوه بر این تحقیقات اخیر نشان داده‌اند که حضور ذهن ممکن است معایب دیگری نیز داشته باشد که در زیر به آن‌ها اشاره می‌کنیم.
۱-تأثیر ذهن آگاهی برافزایش خاطرات غلط
مطالعه‌ای نشان داده است که حضور ذهن باعث افزایش خاطرات غلط و دروغین می‌شود. در این مطالعه و مطالعات دیگر که در دسامبر ۲۰۱۷، به این حقیقت پی برده شد که ذهن آگاهی به ما در به خاطر آوردن مؤثر خاطرات کمک نمی‌کند بلکه باعث می‌شود دقت ما در به خاطر آوردن جزئیات خاطراتمان بیشتر شود. در واقع ذهن آگاهی ارتباط ما را با واقعیت کاهش می‌دهد. از طرف دیگر سرگردانی ذهن بهتر از حضو ذهن در کاهش خاطرات غلط تأثیر دارد؛ بنابراین تمرین سرگردانی ذهن منجر به ایجاد تعادل ذهنی بیشتری می‌شود.
۲-تأثیر ذهن آگاهی در کاهش خلاقیت
اگرچه ذهن آگاهی باعث حل مشکلاتی می‌شود که به تفکر تحلیل نیاز دارند، اما سطوح بالاتر حضور ذهن با کاهش خلاقیت مرتبط است. اگر بخواهیم آن‌را با سرگردانی ذهنی مقایسه کنیم به این نتیجه می‌رسیم که ذهن آگاهی باعث کاهش خلاقیت می‌شود. اگر به دنبال راهی برای افزایش خلاقیت هستید، رؤیاپردازی سازنده روش مؤثری است که بینش شما را نسبت به چالش‌های پیش رو افزایش می‌دهد.
- این مطلب را نیز بخوانید: روان درمانی و رویکرد‌های مختلف در آن چگونه است
۳-گسستگی، شیدایی و روان‌پریشی
اخیرا مقاله‌ای منتشر شده است که در آن گزارش شده مدیتیشن اثرات جانبی منفی دارد؛ مثلا باعث گسستگی و افزایش جدایی از جسمانیت فرد می‌شود. علاوه بر این ممکن است منجر به روان پریشی، اضطراب و شیدایی شود. البته به نظر می‌رسد که بروز مشکلات در افرادی اتفاق می‌افتد که از قبل، زمینه و خطر چنین علائمی را داشته‌اند.
۴-خود شیفتگی
ذهن آگاهی باعث می‌شود که فرد احساس بهتری نسبت به خود داشته باشد. روان شناسان معتقدند که اعتماد به نفس زیاد اثرات منفی دارد. در واقع افزایش اعتماد به نفس منجر به پرخاشگری و اعمال خشونت آمیز نسبت به دیگران می‌شود.
آیا باید ذهن آگاهی را تمرین کنیم؟
بیشتر مطالعات تحقیقاتی مزایای ذهن آگاهی را بیشتر از خطرات آن نشان دادند اما در مورد این سؤال که آیا حضور ذهن مفید است یا نه باید گفت که افراد باهم متفاوت‌اند و تأثیر ذهن آگاهی نیز بر روی آن‌ها متفاوت است.
مشاهدات کلینیکی نشان داده‌اند که حضور ذهن برای درمان افسردگی، استرس، اختلالات توجه و حل مسائل تحلیلی مؤثر است. می‌توان برای حل مشکلات مربوط به حضور ذهن، از تکنیک‌هایی مثل سرگردانی ذهن استفاده کنیم.
