کلیه‌های شما عضوی هستند که در قسمت پایینی پشت بدنتان قرار دارند. یک کلیه در هر طرف ستون فقرات شما قرار دارد. آنها خون شما را پالایش کرده و سموم را از بدنتان دفع می‌کنند و سپس بدن شما سموم را از طریق ادرار خارج می‌کند. نارسایی کلیه زمانی رخ می‌دهد که کلیه‌های شما توانایی پالایش ضایعات را از خونتان به شکل صحیح نداشته باشند.
بسیاری از عوامل می‌توانند در سلامت و عملکرد کلیه شما خلل وارد کنند، مهم ترین آنها از جمله:
- نمایش سموم نسبت به آلاینده‌های محیطی یا درمان‌های مشخص
- بیماری شدید ولی زودگذر مشخص و درمان‌های مزمن
- کم شدن آب بدن شدید
- ضربه شدید وارده به کلیه
درصورتی‌که کلیه‌های شما نتوانند وظیفه‌شان را به درستی انجام دهند، بدن شما مملو از سموم خواهد شد. این می‌تواند به نارسایی کلیه بینجامد و در صورتی که درمان نشود، زندگی فرد را تهدید خواهد کرد.
چه نشانه‌هایی از نارسایی کلیه وجود دارد؟
بسیاری از نشانه‌های متفاوت می‌توانند حین نارسایی کلیه رخ دهند. معمولاً شخصی با نارسایی کلیه نشانه‌های کمی از بیماری را با خود به همراه داشته و گاهی اوقات هیچ‌کدامشان را به همراه ندارند. نشانه‌های احتمالی شامل موارد زیر می‌شود:
- کاهش حجم اوره
- آماس پا و زانو از حفظ سیالات ایجادشده توسط نارسایی کلیه‌های شما جهت حذف هدررفت آب
- کوتاهی توضیح‌داده‌نشده تنفسی
- خواب‌آلودگی یا خستگی بیش‌ازحد
- تهوع ماندگار
- گیجی
- درد یا فشار در قفسه سینه شما
- تشنج
- کما
دلایل نارسایی کلیه چه مواردی هستند؟
افرادی که بیشتر در خطر نارسایی کلیه قرار دارند، معمولاً یک یا تعداد بیشتری از دلایل زیر را با خود به همراه دارد:
از دست رفتن جریان خون برای کلیه‌ها
از دست رفتن ناگهانی جریان خون برای کلیه‌های شما می‌تواند به نارسایی کلیه زودرس بینجامد. برخی بیماری‌ها و شرایطی که به از دست رفتن جریان خون برای کلیه‌ها مینجامد، شامل موارد زیر می‌شود:
- یک حمله قلبی
- بیماری قلبی
- زخم کبد یا نارسایی کبد
- کم آب شدن بدن
- سوختگی شدید
- یک واکنش آلرژیک
- عفونت شدید، مانند گندیدگی
فشار خون بالا و همچنین درمان‌های ضدالتهاب می‌توانند به محدودسازی فشار خون بینجامد.
مشکلات دفع اوره
زمانی که بدن شما نتواند اوره را حذف کند، سموم روی‌هم انباشته‌شده و در کلیه‌ها تجمع می‌کند. برخی سرطان‌ها می‌توانند مسیرهای ادرار را مسدود سازند. این موارد پروستات (شایع‌ترین نوع در مردان)، سرطان‌های مثانه را شامل می‌شود. دیگر شرایط می‌توانند در دفع ادرار دخالت داشته و به نارسایی کلیه بینجامد که شامل موارد زیر می‌شود:
- سنگ‌های کلیه
- پروستات بزرگ‌شده
- لخته‌های خون در مجاری ادراری
- آسیب‌رسانی به عصب‌هایی که کنترل‌کننده مثانه شما هستند.
دیگر دلایل
برخی بیماری‌ها و شرایط ممکن است به نارسایی کلیه بینجامد که شامل موارد زیر می‌شود:
- لخته خون داخل یا اطراف کلیه‌های شما
- عفونت
- تجمع سموم از جانب فلزهای سنگین
- داروها و الکل
- واسکولیت، یک آماس از رگ‌های خونی
- زخم آکله، یک بیماری خودایمن که می‌تواند به آماس ارگان‌های بدن بسیار بینجامد
- گلومرولونفریت، یک آماس از رگ‌های خونی کوچک کلیه‌ها
- سندرم اورمیک همولیتیک، که دربرگیرنده شکست سلول‌های خونی قرمزرنگ می‌شود که از یک عفونت باکتریایی رنج می‌برد، معمولاً از سوی روده‌ها
- میلوم چندگانه، سرطان سلول‌های پلاسما در مغز استخوان شما
- تصلب پوست، یک بیماری خودایمن که به پوست شما آسیب می‌رساند.
- ترومبوتیک ترومبوسیتوپنیک پورپورا، یک اختلال که موجب ایجاد لخته‌های خون در رگ‌های کوچک می‌شود.
- داروهای شیمی‌درمانی، درمان‌هایی که ممکن است سرطان و برخی بیماری‌های خودایمن را درمان کند.
- رنگ‌های مورداستفاده در برخی آزمون‌های تصویرسازی
- آنتی‌بیوتیک‌های معین
- دیابت کنترل‌نشده
انواع نارسایی کلیه
پنج نوع متفاوت از نارسایی کلیه وجود دارد:
۱٫ نارسایی حاد کلیه پیش کلیوی
جریان خون غیربسنده در مسیر کلیه‌ها می‌تواند منجر به نارسایی حاد کلیه پیش کلیوی شود. کلیه‌ها نمی‌توانند سموم را بدون جریان خون کافی پالایش کنند. این نوع از نارسایی کلیه معمولاً درمان می‌شود و پزشک شما دلیل کاهش جریان خون را تعیین می‌کند.
۲٫ نارسایی کلیه حاد درونی
نارسایی کلیه حاد درونی می‌تواند منجر به ضربه شدید به کلیه‌ها شود، مانند تأثیر فیزیکی یا یک حادثه. دلایل آن می‌توانند شامل تجمع سموم و کم‌خونی موضعی شود که کمبود اکسیژن‌رسانی به کلیه‌ها را منجر می‌شود. موارد زیر می‌تواند منجر به ایجاد کم‌خونی موضعی شوند:
- خونریزی شدید
- ضربه
- انسداد رگ خونی کلیوی
- گلومرولونفریت
۳٫ نارسایی مزمن کلیه پیش کلیوی
زمانی که جریان خون کافی در کلیه‌ها برای یک مدت طولانی وجود نداشته باشد، کلیه‌ها شروع به انقباض کرده و توانایی کارکردی‌شان را از دست می‌دهند.
۴٫ نارسایی کلیه مزمن درونی
این زمانی رخ می‌دهد که آسیب بلندمدت برای کلیه‌ها به علت بیماری کلیه درونی وجود داشته باشد. بیماری کلیه درونی به علت ضربه مستقیم به کلیه مانند خونریزی شدید یا کمبود اکسیژن رخ می‌دهد.
۵٫ نارسایی مزمن کلیه پساکلیوی
یک انسداد مجاری ادرار بلندمدت از دفع ادرار جلوگیری می‌کند. این موجب فشار و آسیب نهایی به کلیه می‌شود.
درمان نارسایی کلیه
درمان‌های متعددی برای نارسایی کلیه وجود دارد. نوع درمانی که شما نیاز دارید به علت نارسایی کلیه شما بستگی دارد. پزشکتان می‌تواند به شما در تعیین بهترین انتخاب درمانی کمک کند که یکی از موارد زیر را شامل می‌شود:
دیالیز
دیالیز خون را با استفاده از یک دستگاه پالایش و پاک‌سازی می‌کند. دستگاه عملکرد کلیه‌ها را انجام می‌دهد. بسته به نوع دیالیز، ممکن است به یک دستگاه بزرگ یا کیسه سوند قابل‌حمل متصل شوید. شما ممکن است نیاز باشد تا یک رژیم غذایی کم پتاسیم و کم نمک را در کنار دیالیز دنبال کنید. دیالیز نارسایی کلیه را درمان نمی‌کند، اما اگر تحت درمان‌های منظم قرار بگیرید، طول عمر شما را افزایش می‌دهد.
پیوند کلیه
انتخاب درمانی دیگر، یک پیوند کلیه است. معمولاً انتظاری طولانی جهت دریافت یک پیوند کلیه وجود دارد که با بدن شما سازگار باشد، اما اگر یک اهداکننده زنده داشته باشید، این فرایند سریع‌تر طی خواهد شد.
مزایای یک پیوند این موارد هستند که کلیه جدید می‌تواند به شکل مناسبی عمل کند و به دیالیز دیگر نیازی نیست. نقطه‌ضعف آن این است که شما می‌بایست بعد از جراحی داروهای سیستم ایمنی بخورید. این داروها تأثیرات جانبی خود را دارند که برخی از آنها می‌تواند خطرناک نیز باشد. همچنین، جراحی پیوند همیشه موفقیت‌آمیز نیست.
پیشگیری از نارسایی کلیه
اقداماتی وجود دارد که می‌توانید جهت کاهش نارسایی کلیه به آن توجه کنید. زمانی که از داروهای عمومی استفاده می‌کنید، از دستورالعمل آن تبعیت کنید. خوردن داروهایی مانند آسپیرین می‌تواند منجر به ایجاد سطوح بالایی از سم در بازه زمانی کوتاهی شود که در کلیه‌ها روی هم انباشته می‌شود.
هر زمان که ممکن بود، در معرض مواد شیمیایی قرار داشتن خود را محدود کنید، مانند تنباکو، آفت‌کش و دیگر محصولات سمی. بسیاری از شرایط مجاری ادرار یا کلیه اگر به‌درستی مدیریت نشوند، به نارسایی کلیه مینجامند. از توصیه‌های پزشک خود پیروی کنید و از داروهای تجویزشده استفاده کنید و سبک زندگی سالمی داشته باشید.
