کلیه‌ها با تصفیه خون مواد زائد را از آن جدا می‌کنند. همچنین با اینکار سطح آب و مواد معدنی بدن را تنظیم می‌کنند. اما برخی افراد به دلیل مشکلات کلیوی توانایی تصفیه خون را ندارد بنابراین تصفیه خون آنها باید با دیالیز انجام می‌شوند.
کارکرد کلیه
کلیه‌های سالم هر روز ۱۲۰ تا ۱۵۰ کیلو خون را تصفیه می‌کنند. اگر کلیه‌ها درست کار نکنند. مواد زائد در خون باقی میماند و ممکن است فرد دچار کما و یا حتی مرگ شود. کلیه‌ها ممکن است به دلیل بیماری یا آسیب وارد شده به آنها توانایی تصفیه خون را از دست بدهند.
دیالیز چیست؟
کلیه‌های افراد مبتلا به ناراحتی کلیوی ممکن است نتوانند خون را به درستی تصفیه کند. در این صورت نیازمند روشی برای تصفیه خون هستند. در واقع دیالیز یک روش مصنوعی برای تصفیه خون است. می‌توان گفت این روش، یک روش جایگزین برای کار طبیعی کلیه‌ها است. به شکل دقیق‌تر باید گفت دیالیز یک روش درمانی است. دیالیز خون را فیلتر می‌کند و ضایعات را از بدن خارج می‌کند. با این روش می‌توان در شرایط اضطراری سموم و مواد مخدر را از بدن خارج کرد.
انواع مختلف دیالیز
- همودیالیز متناوب (IHD)
- دیالیز صفاقی (PD)
- درمان جایگزین پیوند کلیه (CRRT)
انتخاب نوع آن به نوع بیماری، شرایط و هزینه‌ها بستگی دارد.
همودیالیز متناوب (IHD)
در این روش خون در خارج از بدن گردش می‌کند و با عبور از دستگاه تصفیه، فیلتر می‌شود. خون تصفیه شده از طریق لوله‌های انعطاف پذیر وارد بدن می‌شود. در این روش دستگاه تصفیه خون مانند کلیه‌ها خون را تمیز می‌کند و مواد زائد را از خون جدا می‌کند. در این روش خون باید از یک رگ بزرگ در بازو وارد دستگاه تصفیه شود. همچنین خون تصفیه شده از یک رگ بزرگ وارد بدن می‌شود. رگ های روی باز، شکم و ران بسیار مناسب هستند.
زمانی از همودیالیز برای تصفیه خون استفاده می‌شود که کلیه‌ها دیگر به خوبی کار نمی‌کنند. همودیالیز معمولاً سه بار هفته و هر نوبت به مدت ۳ تا ۴ ساعت به طول می‌انجامد. این نوع دیالیز را می‌توان در خانه یا مراکز مربوطه انجام داد.
همودیالیز در خانه
- باید شرایط خانه برای دیالیز هموار باشد.
- خانه باید مجهز به تجهیزات مناسب همودیالیز باشد.
- وجود پرستار مجرب برای انجام کارهای همودیالیز الزامی است.
دیالیز صفاقی (PD)
در این نوع دیالیز رگ‌های خونی لایه احشای شکم به کمک جریان مایع دیالیز در طرفین صفاق کار تصفیه خون را انجام می‌دهند. در این روش کار تصفیه خون با استفاده از فیلترینگ طبیعی انجام می‌شود. در این روش مواد زائد از طریق لوله از بدن خارج می‌شود. دیالیز صفاقی کمتر از همودیالیز انجام می‌شود. با این حال در این نوع دیالیز بیمار از آزادی عمل بیشتری برخوردار است. همچنین می‌تواند مسائل دیالیز را در طول سفر همراه خود داشته باشد. قبل از شروع این دیالیز بیمار نیاز به عمل جراحی کوچک برای قرار دادن کاتتر در شکم دارد.
- این مطلب را نیز بخوانید: کم آبی بدن و تاثیرات آن بر عملکرد ما
دو نوع اصلی دیالیز صفاقی وجود دارد
- نوع (CAPD) که به هیچ دستگاهی نیاز ندارد و می تواند توسط بیمار یا مراقب بیمار انجام شود. دیالیزات در شکم به مدت ۸ ساعت باقی میماند و سپس با یک محلول تازه جایگزین می شود. در طول روز، چهار یا پنج بار باید تعویض شود.
- خودکار (APD)، یک دستگاه تبادل مایعات است. که هر شب در خواب نیز می‌تواند این عملیات را انجام می‌دهد. بعد از متصل شدن به دستگاه در طول شب دیگر نیازی به استفاده از آن در طول روز نیست.
دیالیز صفاقی گزینه‌ای بهتری برای افراد دیالیزی است. همودیالیز بیش از حد خسته کننده است. افرادی مانند سالخورده‌ها، نوزادان و کودکان می‌توانند برای ساعت‌ها زیر دستگاه باشند؛ اما افراد کارمند یا بچه‌های مدرسه‌ای زمان کافی برای همودیالیز را ندارند.
